Turkije: overheidsrepressie creëert angstklimaat
Volgens een nieuw rapport van Amnesty International heeft de aanhoudende en steeds maar escalerende repressie het vitale werk van mensenrechtenverdedigers in Turkije in de kiem gesmoord. Grote delen van de samenleving verkeren in een constante staat van angst.
Uit het rapport Weathering the storm: Defending human rights in Turkey’s climate of fear blijkt dat de eens zo levendige en onafhankelijke civiele samenleving in Turkije zwaar aangetast is door de aanhoudende noodtoestand. Over heel het land heeft de verregaande repressie geleid tot massale arrestaties en ontslagen, de uitholling van het gerechtelijk apparaat en het monddood maken van mensenrechtenverdedigers door middel van bedreigingen, intimidaties en opsluitingen.
“De opsluiting van journalisten en activisten heeft soms de frontpagina’s gehaald, maar het is niet evident om de immense impact van de Turkse repressie op de samenleving in ruimere zin te kwantificeren. De impact is daarom niet minder reëel”, zegt Gauri van Gulik, Amnesty’s directeur voor Europa.
“Onder het mom van de noodtoestand zijn de Turkse autoriteiten doelbewust en heel methodisch de civiele samenleving aan het ontmantelen"
“Onder het mom van de noodtoestand zijn de Turkse autoriteiten doelbewust en heel methodisch de civiele samenleving aan het ontmantelen door mensenrechtenverdedigers op te sluiten, organisaties buitenspel te zetten en een verstikkend klimaat van angst te creëren.”
De noodtoestand werd uitgeroepen in juli 2016 als een tijdelijke en buitengewone maatregel in de nasleep van een mislukte poging tot staatsgreep en werd vorige week voor de zevende keer hernieuwd. Onder de noodtoestand is het recht op vrije meningsuiting, vrijheid, veiligheid en een eerlijk proces zo goed als tot niets herleid. Daardoor komt ook de laatste verdedigingslinie van een gezonde maatschappij zwaar onder druk: het werk van mensenrechtenverdedigers.
Een algemeen verbod op openbare bijeenkomsten in steden overal in Turkije is een extreme inperking van het recht op demonstreren en verenigingsleven. Ondertussen werden al meer dan 100.000 mensen strafrechtelijk onderzocht en wachten minstens 50.000 mensen in de gevangenis op hun proces. Meer dan 107.000 bedienden uit de openbare sector werden zonder omhaal ontslagen.
Vervolging en detentie
Heel wat prominente Turkse journalisten en mensenrechtenverdedigers, met inbegrip van Taner Kılıç, erevoorzitter van Amnesty International Turkije, werden in de gevangenis gezet voor ongegronde terreuraanklachten. Hun arrestatie is evenwel slechts de top van de ijsberg.
Antiterreurwetten en verzonnen aanklachten gerelateerd aan de couppoging worden aangewend om vreedzame en legitieme kritische stemmen tot zwijgen te brengen. Prominente journalisten, academici, mensenrechtenverdedigers en andere actoren uit de civiele samenleving worden onderworpen aan arbitraire detenties en vervolgingen. Wanneer ze schuldig bevonden worden na een oneerlijk proces, krijgen ze lange celstraffen.
In februari kregen de journalisten Nazlı Ilıcak, Ahmet Altan en Mehmet Altan levenslang zonder recht op beroep omdat ze “de constitutionele orde omver probeerden te werpen”, terwijl ze eigenlijk niet meer dan journalistiek werk hadden verricht. Ook mensenrechtenadvocaat en columnist Orhan Kemal Cengiz kan levenslang krijgen voor zijn kritische commentaren op sociale media, tijdens voordrachten en in zijn columns. Een uitspraak in zijn zaak wordt verwacht op 11 mei.
Mensenrechtenverdediger Dr. Şebnem Korur Fincancı vertelde Amnesty International dat hij thuis een kleine tas klaar had staan in geval men hem zou arresteren. En Osman İşçi, Algemeen Secretaris van de Human Rights Association, zei het volgende aan Amnesty: “Het doel is het bestendigen van een klimaat van angst. Dit is arbitrair. En onvoorspelbaar. Dit kan niet effectief bestreden worden en dus heerst er straffeloosheid.”
Intimidatie en monddood maken van kritische stemmen
De onderdrukking van dissidente stemmen heeft in heel het land een vernietigend effect op de vrije meningsuiting. Advocaat én mensenrechtenverdediger Eren Keskin wordt voor 140 aparte zaken vervolgd, kreeg een reisverbod en werd veroordeeld tot gevangenisstraffen die momenteel in beroep behandeld worden. Ze vertelde Amnesty International: “Ik probeer vrijuit voor mijn ideeën uit te komen maar ik ben me er ook terdege van bewust dat ik twee keer moet nadenken vooraleer ik iets zeg of neerschrijf.”
Bij het begin van het Turkse militaire offensief in Afrin in Noord-Syrië op 20 januari 2018 werden honderden mensen geviseerd die kritiek hadden gegeven op de interventie. Volgens het Ministerie van Binnenlandse Zaken zaten tegen 26 februari al 845 mensen in de gevangenis omdat ze iets gepost hadden op sociale media, 643 mensen waren verwikkeld in een proces en 1719 accounts op sociale media werden onderzocht in verband met Afrin.
Mensenrechtenactivist Ali Erol werd door de politie vijf dagen vastgehouden omwille van een tweet met de afbeelding van een olijfboom met hashtags erbij die tegen de oorlog gekant waren. Er loopt een strafrechtelijk onderzoek tegen hem voor “propaganda voor een terroristische organisatie” en “aanzetting tot haat en vijandschap”.
In maart werden meer dan 20 studenten opgepakt door de politie omdat ze hadden deelgenomen aan anti-oorlogsprotesten op een campus. Tien van hen werden daarop naar de gevangenis gestuurd in afwachting van hun proces.
Sluiting van ngo’s
Onder de noodtoestand werden de activiteiten van meer dan 1300 ngo’s permanent stilgelegd voor niet nader bepaalde links met “terroristische” organisaties. Sommige van deze organisaties deden cruciaal werk ter ondersteuning van slachtoffers van seksueel geweld en voor de rechten van ontheemden en kinderen.
Zozan Özgökçe van de Van Women’s Association: “Er is momenteel een immens gebrek aan advies en hulpverlening voor slachtoffers. Mijn hart breekt ervan.”
Deze organisatie, die uniek werk verrichtte voor vrouwen in moeilijk te bereiken rurale gemeenschappen in het oosten van Turkije, maakte kinderen bewust van seksueel misbruik en gaf leiderschapstraining en financiële cursussen aan vrouwen. Ze is nu gesloten.
Holebi-organisaties moeten momenteel naar eigen zeggen “ondergronds” werken nu openbare events zoals gay prides en filmfestivals in verschillende steden verboden zijn.
Een holebi-activist vertelt aan Amnesty International: “Vandaag leven de meeste holebi‘s in Turkije meer in angst dan ooit tevoren. Met de algemene repressie van vrije meningsuiting voelen zij dat er steeds minder plaats is voor hen om zichzelf te zijn.”
“Buitengewone maatregelen worden hoe langer hoe meer de norm in Turkije”, besluit Gauri van Gullik. “Maar ondanks de vernietigende en doelgerichte aanvallen op bepaalde individuen en groepen zijn er nog steeds moedige mensen in Turkije die willen opstaan en voor hun mening uitkomen.”
“De internationale gemeenschap zou hen moeten bijstaan en de Turkse autoriteiten oproepen om de beperkingen die nu worden opgelegd aan middenveldorganisaties op te heffen. Er moet een einde komen aan het angstklimaat en de onderdrukking van fundamentele vrijheden.”
